AB-TÜRKİYE GERİ KABUL ANLAŞMASI

Yusuf  YEŞİLKAYA

Bugün geri kabul anlaşması kapsamında Türkiye'den Avrupa'ya geçen mültecileri geri almaya başladı.Bunun için Dikili ve Çeşme'de mülteci yerleri kuruldu ve yavaş yavaş mülteciler yerleştirilip,sonraki hamleleri yapmak üzere kayıt altına alınmaya başlandı.Şimdi bu sürece nasıl gelindi,pazarlı neydi ve nasıl şekilde sonuçlandı aşama aşama anlatmaya başlayalım.
İlk başlarda mülteci durumu Avrupa Birliği ülkelerince pek dikkate alınmazken,yapılan bombalı saldırılar,mültecilerin toplu halde sınır kapılarına yürümesi ve Ege Deniz'inde insan kaçakçılarının merhametsiz davranışları sonucunda oluşan ölümler -özellikle aylan bebeğin ölümü-Avrupa Birliği'nin bu konuya daha çok önem vermesine neden oldu.Bu bağlamda Türkiye Avrupa'ya birtakım koşulların olduğu bir tasarı paketiyle gitti.Bu tasarı paketinin içeriği şu şekilde:

1)Yunan adalarına Türkiye'de giden tüm yasa dışı göçmenleri,Türkiye'nin mevcut yükümlülüklerine zarar getirmeyecek ve zorlanmayacak şekilde kabul etmek.Mültecilerin geri alımı geçici bir dönem için yapılacak.

2)Bu durumu koordineli şekilde yapabilmek için Yunan hükümetiyle anlaşmaya varılarak Midilli,Sakız,Leros,İstanköy ve Sisam adalarında irtibat memuru bulundurmak.

3)Bu amaçlara ulaşabilmek için ikili anlaşmalar da dahil olmak üzere ilgili tüm idari ve yasal düzenlemeleri devreye sokup etkili şekilde uygulamak.

4)Alınacak her yasa dışı göçmene karşılık(uyruğu neresi olursa olsun)Türkiye'den Suriyeli mülteciyi AB ülkelerine yerleştirmek(1'e 1 formülü)

5)Anlaşmanın etkili olabilmesi için AB üyesi ülkelerle işbirliği içinde olmak.

Bu maddeler Türkiye'nin Avrupa Birliği ülkelerine sunduğu maddelerdi.Avrupa Birliği ülkelerinden bu maddeler karşılığında istenilen maddeler ise şu şeklide:

1)Geri kabul anlaşması belirli bir tarihten sonra Yunan adalarına giden mültecileri bağlayacak.Tarih sonradan belirlenecek.

2)Türk vatandaşlarına uygulanacak vize muafiyeti en geç Haziran(2016)sonunda devreye sokulacak

3)Geri kabul sürecindeki tüm masrafları AB üstlenecek.

4)1'e 1 formülü her ay uygulanacak.

5)AB ile yeni müzakere başlıklarının açılması için hazırlık yapılacak.

6)Suriyeli mülteciler için verilecek 3 milyar euroluk bedel hızlanacak ve bu kaynağa ek olarak bir 3 milyar euroluk kaynak daha Türkiye'ye aktarılacak.

Bu bağlamda Avrupa Birliği üye ülkeleri bu koşulları görüşmek üzere bir toplantı yaptı.Bu toplantıdan önce basına yansıyan birkaç AB üyesi ülke başkanlarının medyaya açıklaması oldu.Fransa başkanı Hollande"72 madde tamamlanmadan vize muafiyeti olmayacağını"söyledi.Macaristan devlet başkanı ise"Eğer mültecileri kabul edersem Budapeşte'de beni asın"dedi.

Bu açıklamalar karşısında yapılan toplantıda Türkiye'nin önerdiği şartların çok çok daha yumuşatılmış halini Avrupa devletleri kabul etti.Yapılan geri kabul anlaşmasının maddeleri ise şu şekilde:

1)Sadece 'Mali ve Bütçe Hükümleri'başlıklı 33. faslın haziran ayına kadar açılması ve diğer fasıllaın açılması için hızlandırılması[Türkiye'nin teklifinde açılması istenen başlıkları Kıbrıs Rum Yönetimi veto etmeye devam etmiştir.bu başlıklar şu şekildedir:enerji(15)-yargı ve temel haklar(23)-adalet,özgürlük ve güvenlik(24)-eğitim ve kültür(26)-dış güvenlik ve savunma politikaları(31)]

2)Türkiye'ye mülteciler için verilecek 3 milyar euroluk yardımı için bir liste hazırlanacak.Bu durumdan sonuç alındığında 2018 yılının sonuna kadar 3 milyar euroluk bir yardım daha yapılacak.

3)Türkiye mültecileri 4 Nisan'da kabul etmeye başlayacak.

4)Yunanistan'dan Türkiye'ye gelen her sığınmacı karşılığında Türkiye'den AB ülkelerine bir sığınmacı yerleştirilecek.Öncelik,Yunanistan'a yasa dışı yollardan girmeyi denememiş olanlara verilecek.

5)Türkiye yasa dışı göçü engellemek için gerekli adımları atacak.

6)AB ve Türkiye Suriye'deki insani durumun iyileştirilmesi için işbirliği yapacak.

7)Türkiye ile AB arasındaki vize serbestisinin Haziran 2016'da yürürlüğe girmesi amacıyla çalışılacak.Türkiye'nin gerekli adımları atması halinde nisan sonunda Avrupa Komisyonu değerlendirmesini açıklayacak.(Türkiye şu ana kadar 72 kriterin 35'inin yerine getirebilmiş durumda.Haziran sonuna yetişebilmesi için Türkiye nisan sonuna kadar geri kalan şartları yerine getirmek zorunda.Avrupa Komisyonu olumlu görüş bildirmesi halinde Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyinde oylama süreci başlayacak.)

Sürecin aşağı yukarı işleme sürecinin özeti bu şekilde.Zor olan yanı ise mültecilerin Türkiye'ye geri gelmek istememesi.Bu durum kötü görüntülerin oluşmasına neden olacak.Bir diğer sorun da bu anlaşmanın pek uzun ömürlü olamayacak olması.